Τοσκάνη: Η επικράτεια της Άνοιξης!

Από πού ν' αρχίσεις να γράφεις για την Τοσκάνη; Και μόνο η σκέψη ότι  θα βρεθείς εκεί σ' έχει απογειώσει. Αλλά θέλει μέρες. Θέλει και διάθεση.  Και γερά πόδια για περπάτημα. Θέλει και αυτοκίνητο, για το πέλαγος των  χιλιομέτρων που θα κάνετε! Αφού η Τοσκάνη -μικρή στο χάρτη, με έκταση  23.000 τετρ. χλμ.- έχει ένα εξαιρετικά απλωμένο δίκτυο από κεντρικούς  και περιφερειακούς δρόμους, που συνδέουν, σε μικρή απόσταση μεταξύ τους,  πανέμορφες πόλεις και χωριά.
Οι φίλοι μας οι Ιταλοί, εδώ και κάτι  αιώνες, στο ήδη μοναδικό γεωφυσικό ανάγλυφο της περιοχής διαμόρφωσαν  ένα τοπίο μέχρι κεραίας δικό τους. Δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι το  τελευταίο κυπαρίσσι στην άκρη μιας δεντροστοιχίας δεν φύτρωσε τυχαία  γύρω από τα αγροκτήματα, ίδια και απαράλλακτα, χτισμένα εδώ και αιώνες,  με αμπέλια και παλιές αναβαθμίδες. Ρίχνουν τη σκιά τους, προσθέτουν  όγκους και σχήματα σ' ένα τοπίο, πηγή αστείρευτης έμπνευσης μεγάλων  καλλιτεχνών της Αναγέννησης, όπου γεωμετρία και προοπτική  χρησιμοποιήθηκαν σαν αλφάδι στις συνθέσεις τους. Το σκηνικό ήταν έτοιμο.  Το υπόλοιπα τα ανέλαβε το χρώμα... Το αληθινό μουσείο της Ιταλίας είναι  η ύπαιθρος!
Οι ντόπιοι είναι περήφανοι. Θέλουν να λέγονται Τοσκανοί, όπως τους  ονόμασαν οι Ετρούσκοι, αποφεύγοντας με επιμέλεια κάθε ταύτιση με τους  Φλωρεντινούς αριστοκράτες γείτονές τους. Για εκείνους, η Τοσκάνη  αποτελεί ξεχωριστή ενότητα με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά. Τοπικιστές  και αφοσιωμένοι στις ρίζες, στις κοινότητές τους, δεν βλέπουν πέρα από  το κωδωνοστάσιο του χωριού τους! Εξ ου και ο όρος campanilismo, από το  campanile που σημαίνει καμπαναριό.
Η Ιστορία λες και τους έχει  σημαδέψει κι έχουν βαλθεί να αναστήσουν το τελευταίο λιθάρι, την πιο  ασήμαντη περγαμηνή. Αντί να φύγουν, πολλοί έμειναν. Καλλιέργησαν  αμπέλια, έφτιαξαν απίθανα κρασιά και διακρίθηκαν όχι μόνο σαν αγρότες  αλλά και σαν ιδιοκτήτες μικρών ή μεγάλων επιχειρήσεων αγροτοτουρισμού,  καθώς και άλλων εξειδικευμένων μονάδων, πολλές από τις οποίες βασίζονται  στην τεχνογνωσία αιώνων. Οπως με το λευκό μάρμαρο της Καράρας, το  αρχαιότερο βιομηχανικό κέντρο του κόσμου, με τα περίπου 300 λατομεία της  από τα ρωμαϊκά χρόνια. Στο Μουζέο Τσίβικο ντελ Μάρμο θα καταλάβετε...
Ανοιξαν  πόρτες σε εγκαταλελειμμένα μοναστήρια, ιεροδιδασκαλεία, αγροικίες και  επαύλεις· μέσα στο μοναδικό μεσαιωνικό περιβάλλον τους έφτιαξαν χώρους  εστίασης υψηλού επιπέδου και ξενώνες. Στις υπαίθριες αγορές, έβγαλαν στο  φως εκπληκτικά αντικείμενα παραδοσιακής τέχνης. Τέλος, από το 1960 και  μετά έκαναν την Τοσκάνη μέρος του μεταπολεμικού «οικονομικού θαύματος».  Με αποτέλεσμα, από ευάλωτη οικονομικά και απομονωμένη που ήταν, να  συμβάλει στη στήριξη της εθνικής οικονομίας της Ιταλίας.
Ανοιξη και καλοκαίρι στην Τοσκάνη
Σωστή  ιεροτελεστία των αισθήσεων! Αρκεί να δεις την Πιέντζα, την περιοχή  νότια της Σιένας, το Σαν Τζιμινιάνο. Δεν θες τίποτ' άλλο. Ενα χρώμα για  κάθε περιοχή. Κάθε ώρα και εποχή. Μικρές ή μεγαλύτερες μεσαιωνικές  πολιτείες, κάμποσες από αυτές μέρος της παγκόσμιας κληρονομιάς της  UNESCO, αποτελούν αντίδοτο στην αναγεννησιακή χλιδή και κοσμοσυρροή της  Φλωρεντίας: πόλη των Μεδίκων, εκκεντρική πρωτεύουσα της Τοσκάνης και  θησαυροφυλάκιο τέχνης και πολιτισμού. Θα την παρακάμψουμε εδώ ευγενικά,  για να βρεθούμε σε άλλα μονοπάτια. Πιο γήινα κι ανθρώπινα, σε μια από  τις περιοχές με τη μεγαλύτερη ποικιλομορφία στην Ευρώπη.

Σε μια περιοχή που τα έχει όλα - και μάλιστα στον υπερθετικό: ψηλά  βουνά, τα Απέννινα στα βόρεια, με την οροσειρά των Απουανών Αλπεων·  ποταμούς σαν τον Αρνο, που διατρέχει την Τοσκάνη από τη Φλωρεντία ώς την  Πίζα· πεδιάδες ολόγυρα, κατάφυτες με αμπέλια, ελαιώνες, κυπαρίσσια·  απομονωμένες περιοχές, με κάστρα, εκπληκτικές επαύλεις και ρωμαϊκές  θέρμες· αμπελώνες στο Κιάντι· μια Ριβιέρα στα δυτικά, με μια παραλία  μήκους 30 χλμ., από την Καράρα ώς το Τόρε ντελ Λάργκο· το Βιαρέτζιο,  πανέμορφη πόλη διακοπών, και το Λιβόρνο, το δεύτερο μεγαλύτερο λιμάνι  της Ιταλίας· μερικά γοητευτικά νησάκια, εκ των οποίων η Ελβα η πιο  διάσημη και στις μέρες μας κάθε άλλο παρά τόπος εξορίας, όπως στα χρόνια  του Ναπολέοντα. Από εδώ και πέρα όπου κι αν φθάσετε, ένα θα είναι το  δύσκολο: να επιστρέψετε!
Δύο οι επαρχιακές πρωτεύουσες της  Τοσκάνης, που θα χρησιμεύσουν σαν τόποι παραμονής και ορμητήριο για  ημερήσιες εκδρομές ολόγυρα: η Λούκα στα βόρεια και η Σιένα νοτιότερα,  μέσα στην καρδιά της. Από τις πιο όμορφες διαδρομές, δύο συμπυκνώνουν  και την ουσία της Τοσκάνης, με τις αντιπροσωπευτικότερες περιοχές: η  μία, ένας μεγάλος κύκλος από τα βόρεια, πηγαίνοντας προς τη Λούκα με  παρακαμπτήριες διαδρομές βορειότερα στα Απέννινα και δυτικά κατά μήκος  της Ριβιέρας, περνώντας από την Καράρα, την Πίζα, το παραθεριστικό  κέντρο του Βιαρέτζιο. Η άλλη, μικρότερη, προς τη Σιένα, μέσω του  ανατολικού τμήματος, ενός από τα ιστορικότερα, και της πεδιάδας του  Κιάντι. Ισως η πιο συναρπαστική!
Διαδρομή πρώτη
Η  περιοχή της Γκαρφανιάνα, μια καταπράσινη κοιλάδα, περιτριγυρισμένη από  τις Απουανές Αλπεις, με αρχοντικά χωριά, πολύ λίγο γνωστά στον κόσμο,  συγκεντρώνει τους λάτρεις της Φύσης, με μερικά από τα καλύτερα ορεινά  και χειμερινά θέρετρα, με άρωμα και φινέτσα άλλης εποχής. Πολύ ξεχωριστή  περιοχή, με μονοπάτια ειδυλλιακά και απάτητα, δυνατότητα για πεζοπορία  και πεντάλ, σε δρυμούς και κοιλάδες, ανάμεσα σε χαριτωμένα χωριά όπως η Μπάργκα, μεσαιωνικό και αγέρωχο χωριό, σε ένα λόφο, με θέα την πεδιάδα του Σέρκιο και τις Απουανές Αλπεις.
Λίγο  πιο χαμηλά, στην ενδοχώρα, ανάμεσα σε βραχώδεις περιοχές, κάστρα και  απομεινάρια ρωμαϊκών πόλεων, ιστορικές περιοχές και θέρμες. Οι  τελευταίες, πολύ της μόδας, από τα χρόνια του Μεσαίωνα και της  Αναγέννησης. Πασίγνωστη και πανέμορφη η Μπάνι ντι Λούκα, μια από  τις δημοφιλέστερες λουτροπόλεις της Ευρώπης. Εδώ σύχναζαν βασιλείς και  αριστοκράτες. Αλλά και ο Μπάιρον. Το ίδιο και το Μοντεκατίνι Τέρμε,  που αναπτύχθηκε τον 18ο αιώνα, με καταπληκτικές νεοκλασικές κατασκευές,  ρομαντικά θέατρα σε κεντρικές πλατείες. Οι θέρμες είναι το ένα  σημαντικό στο τμήμα αυτό.
 ο άλλο είναι οι επαύλεις σε μικρή απόσταση από τη Φλωρεντία και τη  Λούκα, από τις οποίες είναι γεμάτη η ύπαιθρος της Τοσκάνης. Μόνο οι  Μέδικοι έχουν κτίσει... άπειρες! Η ομορφότερη είναι η Βίλα Ρεάλε του  14ου αιώνα, μόνο 14 χλμ. βορειοανατολικά της Λούκα, η οποία περιήλθε  στα χέρια της αδελφής του Ναπολέοντα το 1806, όταν ο τελευταίος την  έκανε αφέντρα της Τοσκάνης αποχωρώντας με τις στρατιές του από την  Ιταλία. Σε κάθε περίπτωση, οι επαύλεις αυτές, σωστά ανάκτορα,  αναγεννησιακές ή νεότερες, περιβάλλονται από πραγματικά παραδεισένιους  κήπους.
Η Πιστόια, πιο μέσα, όμορφη και μυστηριώδης, έχτισε  τη φήμη της στην παράδοση των πιστολιών (ιταλική λέξη) από το Μεσαίωνα  έως σήμερα και στην ανθοκομική της παραγωγή, από τις μεγαλύτερες στην  Ιταλία. Στα 20 χιλιόμετρα η Λούκα, μία από τις πιο γραφικές μεσαιωνικές  πόλεις της Ευρώπης, στα σύνορα με το νότιο κομμάτι. Εδώ θα μείνετε,  εντός ή εκτός των τειχών, περιδιαβάζοντας την περιοχή. Η πόλη είναι  χτισμένη από τους Ετρούσκους και περιβάλλεται από ένα εξαιρετικό τείχος  του 16ου αιώνα, μέσα στο οποίο πολλοί κυκλοφορούν με ποδήλατα. Η Πιάτσα  Σαν Μικέλε με την ομώνυμη εκκλησία του 1070, το Ντουόμο, το Ανάκτορο Ντε  λα Προβίντσια είναι εντυπωσιακά. Θα ήταν παράλειψη όμως να μη δείτε στη  γύρω περιοχή:
• Το Τόρε ντελ Λάργκο, όπου γεννήθηκε ο  Τζιάκομο Πουτσίνι, ο μεγάλος μουσικοσυνθέτης, το 1891. Εδώ γίνεται και  το εξαιρετικό ομώνυμο μουσικό φεστιβάλ.
• Το Βίντσι,  πανέμορφο χωριό, γενέτειρα του Λεονάρντο Ντα Βίντσι, με το ομώνυμο  μουσείο, γεμάτο από φανταστικές μακέτες και πρωτότυπα του μεγαλοφυούς  αυτού ανθρώπου.
• Το Κολοντί, το εντυπωσιακό πάρκο του Πινόκιο στο χωριουδάκι του εμπνευστή του Κάρλο Λορεντσίνι.
Ολα  αυτά είνα απλώς ενδεικτικά. Διότι κάθε δέκα χιλιόμετρα έχεις και μια  έκπληξη. Τι να πρωτοδείς; Σε κάθε στροφή και μια πινακίδα. Ν' αλλάξεις  κατεύθυνση, να πας κι αλλού; Αυτή είναι η Τοσκάνη: μαγευτική και  απρόβλεπτη!

Διαδρομή δεύτερη
Περνάει από το ανατολικό τμήμα  της Τοσκάνης πηγαίνοντας προς τη Σιένα. Γη ερημιτών, καταπληκτικών  μοναστηριών και τοπίων σαν πίνακες ζωγραφικής. Ιδιαίτερα όμορφη το  καλοκαίρι και το φθινόπωρο με τις χρυσαφιές ανταύγειες. Τα κυριότερα  αξιοθέατα είναι:
• Η Κορτόνα, ψηλά στο λόφο. Μεσαιωνική οπτασία, με το ετρουσκικό παρελθόν.
• Το Καπρέζε - Μικελάντζελο, όπου το 1475 γεννήθηκε ο μεγάλος των μεγάλων, Μιχαήλ Αγγελος.
•
Το Ανγκιάρι, από τα ωραιότερα περιτειχισμένα χωριά του Μεσαίωνα.
• Το Σανσεπόλκρο,  στην κοιλάδα του Τίβερη, μια απλή και απέριττη αναγεννησιακή πόλη,  γενέτειρα του Πιέρο ντε λα Φραντσέκσα, από τους πιο σημαντικούς  ζωγράφους του ιταλικού κουατροτσέντο, με το Μουζέο Τσίβικο παράθυρο στο  έργο του, όπως και στην εκκλησία του Αγίου Φραγκίσκου στο Αρέτσο, στα 40  χλμ. από εκεί, σε μια από τις πιο πλούσιες και λαμπερές πολιτείες της  Τοσκάνης.

Από εδώ και κάτω ταξιδεύετε στο καλύτερο της Τοσκάνης: στο κέντρο  της, περί την κοιλάδα του Κιάντι. Είναι το ταξίδι των αισθήσεων στη χώρα  των κήπων με τους ήρεμους λόφους, τις συστάδες των κυπαρισσιών, τα  γοητευτικά χωριά, τις αγροικίες, είναι ο περίφημος άξονας της  Κιαντινιάνα, ο μόνος δρόμος που συνέδεε κάποτε τη Φλωρεντία με τη Σιένα.  Οι αμπελώνες απλώνονται μέχρι εκεί που φτάνει το μάτι, σαν πράσινο  πέλαγος. Οι γεμάτοι στροφές δρόμοι βρίσκονται στους λόφους, απ' όπου η  θέα είναι απίστευτη. Εδώ κι εκεί φρούρια (castelli) και περιτειχισμένοι  πύργοι, θυμίζουν τις ατέλειωτες μάχες καθ' όλη τη διάρκεια του Μεσαίωνα,  όταν η εύφορη γη του Κιάντι ήταν το Μήλον της Εριδος ανάμεσα στη  Φλωρεντία και τη Σιένα. Οταν κάστρα και φρούρια δεν μπόρεσαν πια να  προστατέψουν τους ντόπιους πληθυσμούς, καινούργιες περιοχές  δημιουργήθηκαν. Σήμερα το κέντρο του Κιάντι είναι το Γκρέβε, ένα  από τα χωριά της «κρασοκατάνυξης», μόλις 22 χλμ. από τη Φλωρεντία και 24  από τη Σιένα. Εννοείται ότι θα κάνετε στάσεις σε αμπελώνες και  οινοποιεία. Υποχρεωτικά στο πρατήριο της Μποτέγκα ντελ Βίνο Γκάλε Νέρο,  με κατεύθυνση τα μαγικά κελάρια.
Τα θες όλα από τους αμπελώνες και  τα πρατήρια με τα υπέροχα κρασιά και λάδια. Θες να πας αριστερά και  λίγο πιο 'κει, στο μοναστήρι ας πούμε της Μπάντια α Κολτιμπουόνο του  11ου αιώνα. Σε θεϊκό σημείο. Τι το 'θελες; Πεινάς, και εδώ, χωρίς να το  ξέρεις, βρίσκεσαι στο καλύτερο της γευσιγνωσίας: σ' ένα παλιό,  καταπληκτικό μοναστήρι, τέλεια διαμορφωμένο σε εστιατόριο για  εκλεπτυσμένους ουρανίσκους και απίθανο κρασί. Σου κλείνουν το μάτι και  τα μοναστήρια εδώ!
Κατηφορίζοντας πια προς τη Σιένα, το χωριουδάκι  του Σαν Τζούσμε είναι ό,τι πρέπει για ένα καλό εσπρέσο, στη σκιά της  κληματαριάς, να δεις τι απέμεινε από φιλμ ή μνήμη στη μηχανή σου...
Στη Σιένα
Κι  έτσι χωρίς να το καταλάβεις βρίσκεσαι στη Σιένα, μόλις 46 χλμ. από το  Κιάντι. Φθάνοντας βράδυ πια εκεί, βάζεις τα δυνατά σου ν' ανέβεις, πριν  καταρρεύσεις στο κεφαλόσκαλο της λοκάντας σου, πανσιόν για  διανυκτέρευση. Καιρός να συνειδητοποιήσεις ότι βρίσκεσαι σε μια  πόλη-σύμβολο του Μεσαίωνα, από τις ομορφότερες της Ευρώπης και αιώνιο  αντίπαλο της Φλωρεντίας. Πολλοί λένε μάλιστα ότι είναι παλαιότερη από  την πόλη των Μεδίκων. Η αμφιθεατρική Πιάτσα ντελ Κάμπο και οι  ιπποδρομίες του Αυγούστου -στην πιο εντυπωσιακή μεσαιωνική αναπαράσταση,  το θρυλικό Πάλιο- πάνε μαζί. Ενώ το εκπληκτικό Ντουόμο, από τους  ωραιότερους καθεδρικούς της Ιταλίας, του 12ου αιώνα, το Παλάτσο  Πούμπλικο, είναι γεμάτα θησαυρούς. Σιμόνε Μαρτίνι και Π. Λορεντσέτι,  μεγάλοι ζωγράφοι της Αναγέννησης, παρατηρούν το γοητευμένο πλήθος. Στην  πινακοθήκη θα ρίξετε άγκυρα, βλέποντας την περίφημη ζωγραφική της  Σιένας.
Στα χωριά ολόγυρα
Από εδώ θα δείτε τα ομορφότερα χωριά της Τοσκάνης. Το Σαν Τζιμινιάνο είναι  το «Μανχάταν» της Τοσκάνης, με 14 από τους 72 συνολικά πύργους που  υπήρχαν τον Μεσαίωνα. Απίστευτο σκηνικό καθώς φτάνεις. Mε τους πύργους  σύμβολα δόξας, πλούτου και αντιπαράθεσης μεταξύ οικογενειών, όταν η κάθε  μια ανταγωνιζόμενη την άλλη έχτιζε τον ένα πύργο ψηλότερο απ' τον άλλο.  Η κεντρική πλατεία, η Πιάτσα Σιστέρνα, με το πηγάδι στη μέση, είναι  καταπληκτική. Αδύνατον να μην πεις και μια λέξη για το Μοντεριτζιόνι, το περίφημο χωριό με το τεράστιο φρούριο που έφτιαξαν οι Σιενέζοι το 1203.
Κοντά, το Μονταλτσίνο, 40 χλμ. νότια της Σιένα, υπέροχα μεσαιωνικό. Η αναγεννησιακή και ακαταμάχητη Πιέντζα,  χαμένη πίσω από λόφους στο ΝΑ άκρο της Τοσκάνης και από το 1996 κάτω  από την ομπρέλα της Unesco. Και τόσες άλλες καστροπολιτείες, σωστοί  πίνακες ζωγραφικής, με το Μοντεπουλτσιάνο να ξεχωρίζει από  μακριά. Οταν θα έχετε καταλάβει τι συμβαίνει εδώ, στην κεντρική κυρίως  Τοσκάνη, βγείτε από τα στενά, να δείτε το κόκκινο βαμμένο δειλινό, με  τις μενεξεδιές ανταύγειες πάνω από την εκκλησία του Σαν Μπιάτζιο. Το  αριστούργημα του Αντόνιο Ντα Σάγκαλο, κάτω απ' αυτό το χωριό, και  αφεθείτε στον μέγιστο των πειρασμών: στο υπέροχο Βίνο Νόμπιλε («ευγενή  οίνο») του Μοντεπουλτσιάνο.

πηγή: kathimerini.gr